درب و پنجره و حفاظ ساختمان

امروزه تولید زباله های الکترنیکی در مقایسه با گذشته به میزان انبوهی تولید می شود که مدیریت این ضایعات و بازیافت آن ها به مساله ای جهانی تبدیل شده است. قطعاتی که در دستگاه ها و تجهیزات الکترونیکی به کار رفته است، همگی حاوی عناصر و فلزاتی است که باعث آلودگی محیط زیست می شود. روز به روز فناوری های جدیدی شکل می گیرد که زندگی ما را تحت تاثیر قرار می دهد. فناوری های دیجیتالی و الکترونیکی باعث تولید فراوان انواع دستگاه ها و لوازم الکترونیکی شده است که پس از مصرف، دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد و تبدیل به ضایعات الکترونیکی می شود. در این مقاله قصد آن را داریم تا موضوع راهکارهای مدیریت و بازیافت زباله های الکترونیکی در ایران را مورد بررسی قرار دهیم.

سوزاندن ضایعات الکترونیکی
سوزاندن راهکار موثری برای دفع مناسب زباله های الکترونیکی است که در آن ضایعات جامد می سوزد و به خاکستری بی خطر تبدیل می شود و باقیمانده مواد هم به صورت گازهای بی خطر یا کم خطر درمی آید. با این روش حجم زباله به میزان 90 درصد کاهش می یابد. البته سوزاندن این ضایعات باید به طور کاملا صحیح و با روش های مخصوص انجام شود تا مواد سوزانده شده تبدیل به مواد خطرناک تر نشود.

دفن بهداشتی زباله های الکترونیکی
دفن بهداشتی ضایعات شامل حفر زمین و دفن آن هاست. به گونه ای که پس از دفن زباله ها کاملا از سطح زمین برداشته شود و  امکان آلوده شدن آب، خاک و هوا با این ضایعات وجود نداشته باشد. برای انجام این کار باید نخست یک زمین برای دفن زباله ها که به لحاظ جنس خاک و آب های زیرزمینی شرایط ویژه ای دارد، انتخاب شود. یکی از شرایط زمین، نفوذناپذیری در برابر آلودگی هایی است که پس از دفن ضایعات به سطح زمین سرایت می کند. البته نفوذناپذیر بودن هیچ زمینی در طولانی مدت ممکن نیست و به مرور زمان زمین نفوذناپذیری خود را از دست می دهد.

راهکارهای بازیافت زباله های الکترونیکی
در حال حاضر مساله بازیابی و بازیافت ضایعات الکترونیکی در بسیاری از کشورهای جهان مطرح شده است. از این رو یکی از فناورهای جدید که می تواند در این رابطه استفاده شود، استفاده از فناوری تجزیه بیولوژیکی است. در این روش، بازیافت فلزات سنگین را با استفاده از میکروارگانیسم ها انجام می دهند که هزینه آن نسبت به سایر روش ها، کم تر ست. هم چنین باعث کاهش قابل ملاحظه آلودگی های شیمیایی می شود که از بازیافت ضایعات الکترونیکی ایجاد می شود.

تدوین قوانین و مقررات
راهکار دیگر در مدیریت ضایعات الکترونیکی، وضع قوانین و مقررات در تولید، دفن و بازیافت این مواد است. در سالیان اخیر، کشورهای توسعه یافته گام های مهمی را در راستای آموزش عمومی، اطلاع رسانی و نیز تدوین و وضع قوانین و مقررات در این رابطه برداشته اند. در کشورمان قوانین و مقررات جامع در حوزه تولید، دفن و بازیافت زباله های الکترونیکی وجود ندارد و تنها مقررات جریمه آلوده کردن محیط زیست با این ضایعات وجود دارد و اجرا می شود.

جداسازی و آلودگی زدایی
یکی از راهکارهای مدرن در زمینه بازیافت ضایعات الکترونیکی که می تواند در کشور هم اجرایی شود، جداسازی و آلودگی زدایی است. در این فرایند مواد آلوده سمی و مضر همانند باتری ها از دیگر مواد مانند ضایعات آهن جداسازی می شود تا از ورود آلودگی جلوگیری شود.

پالایش
در برخی از مواقع می توان زباله های الکترونیکی به شکل خام بازیافت شود. برای این مار لازم است فرایندهای مختلفی از جمله الکتروشیمیایی، پیرومتالورژی و هیدرومتالورژی روی     ضایعات انجام شود. موادی که با پالاییش استحصال می شود شامل شیشه، فلزات و پلاستیک است.
فرایندهای مکانیکی
راهکار دیگر در مدیریت و بازیافت زباله های الکترونیکی در کشور، فرایندهای مکانیکی است که پس از خرید ضایعات در محل به جداسازی مواد مختلف در ضایعات الکترونیکی گفته می شود که می توان آن ها را بازیافت کرد. فرایندهای مورد استفاده شامل شکستن و خرد کردن و جداکننده هایی از قبیل جریان گردابی، بادی، مغناطیسی و .... است.

در این مقاله کوشش شد برخی از راهکارهای مدیریت و بازیافت زباله های الکترونیکی مورد بررسی قرار گیرد. این راهکارها عمدتا در کشورهای دیگر به خصوص کشورهای توسعه یافته انجام شده است و تجارب ارزشمندی کسب شده است. از این رو می توان به طور جدی این راهکارها را به منظور سازماندهی ضایعات و زباله های الکترونیکی در کشور به کار گرفت.